گفتگو با «فاطمه حقيقت ناصري » گوينده راديو: گوينده راديو زنده و پويا بودن را به مخاطب منتقل می كند
مقدمه:
داری تنهای تنها سفر می کنی وچشم دوختی به یه جاده که انگار دیگه قرار نیست انتها داشته باشه، یعنی تو هستی ومسیرطی نشده و یه صدا…آره یه صدای آرام وزیبا که داره باتو صحبت میکنه. تورو ندیده اما انگار هزار ساله باهم رفیقید. در این مسیر گاهی برایت شعر وقصه می خونه، یاشاید از مسائل روز اجتماع برایت صحبت میکنه …خیلی ساده با تو درد و دل میکنه…دوستداره آنچه را که دوستداری بشنوی…به همین سادگی.نمیدونم کی؟کجا؟وچگونه؟درطی روز برای ساعتی پیچ رادیو رو باز میکنی ودل وگوشتو میدی به یه گوینده ی خوش صداو مهربان آنهم در روزگاری که شاید دیگه مردم به دلیل گرفتاریهای روزانه، زمانی برای صحبت کردن با یکدیگر نداشته باشند او برایت از دل وجان صحبت میکنه.برای شناخت بیشتر این هنر تصمیم گرفتم با یکی از گویندگان پرتلاش رادیو گفت وگویی برایتان تهیه کنم که در ادامه تقدیم می شود .
برای شروع گفتگو دوستدارم خانم حقیقت ناصری کمی خودشان را برای مخاطبان مجله معرفی کنند؟
فاطمه حقيقت ناصري متولد سال ۱۳۵۵٫ساكن استاني در همسايگي پايتخت، استان البرز. از سال ۱۳۷۹ پا به دنياي راديو و شبكه فرهنگ گذاشتم و تا به الان هم در اين شبكه راديويي مشغول فعاليت هستم و در كار نويسندگي برنامه هاي راديو هم دست دارم. سال ۱۳۷۴ وارد دانشگاه الزهرا شدم و در مقطع كارشناسي رشته زبان و ادبيات فارسي مشغول تحصيل شدم و از محضر استاداني چون زنده ياد قيصر امين پور ، زنده ياد سيد حسن حسيني .دكتر محمد سرور مولايي ، دكتر مريم حسيني و دكتر سهيلا صلاحي مقدم و ديگر اساتيد اين حوزه علم آموزي كردم. سال ۱۳۸۶ نيز در دانشگاه صدا و سيما ( دانشكده صدا وسيماي سابق) رشته نويسندگي راديو را در مقطع كارشناسي ارشد براي ادامه تحصيل انتخاب كردم. تحصيل در رشته نويسندگي و علاقه در حرفه گويندگي باعث شد تا به تحرير و نگارش پايان نامه اي باعنوان، بررسي ساختار نوشته هاي ادبي راديو و تأثير آن بر خوانش گوينده برنامه ادبي روي بياورم كه در ارتباط با نويسندگي و گويندگي باشد .
خانم ناصری حرفه ی گویندگی در رادیو تعریف خاصی دارد؟
با توجه به تحقيق و پژوهشي كه در حوزه نويسندگي و گويندگي توامان انجام دادم از يافته هاي علمي كه در پايان نامه ام موجود هست اطلاعاتي را در اختيار مخاطبان اين مجله گرانقدر مي گذارم.
در مقدمه كتاب گويندگی و فن بيان ، نوشته غلامعلی اميرنوری در سال ۱۳۸۴ به وسيلة اداره تحقيق و توسعة راديو چاپ شده در مورد فن بيان و گويندگي آمده است : “پايه و اساس فن بيان و گويندگي، ارتباطهاي كلامي و گفتار است و زبان و كلام در هر سرزمين ، خاص همانجا و تابعي از فرهنگ ،تمدن ، آداب و رسوم آن است و ايران و زبان فارسي هميشه حرفهايي براي گفتن دارد . و با كشورهايي بدون سابقه درخشان چند هزارساله فرهنگي و ادبي ، قابل مقايسه نيست.”
اين يك تعريف از چندين تعاريف گويندگي در راديوست . كه بالطبع يك شماي كلي از حرفه و كار گويندگي را به تصوير مي كشد.
گویندگی به نظر شما یک هنر است یا یک شغل وحرفه؟
به نظر من گويندگي در ابتدا يك هنر والاست.خداوند در وجود هر يك از مخلوقاتش موهبتي را قرار مي دهد . صداي خوب داشتن هم موهبتي است از جانب خداوند. فن بيان و گويندگي هنري است كه در اثر تمرين و مداومت با پرورش صدا به وجود مي آيد. بنابراين مي توان به اين نتيجه رسيد كه صداي خوب داشتن شرط لازم براي كار گويندگي است اما شرط كافي نيست .شرط كافي پرورش صدا ، كسب اطلاعات به روز و كارآمد و شناخت رسانه راديوست.
از زاويه ديد ديگر گويندگي نيز مانند معلمي شغلي خطير و ارزشمند است چرا كه نقش گوينده در راديو مانند نقش معلم در كلاس درس است. با اين تفاوت كه معلم با طيف خاصي از دختران يا پسراني روبروست كه در گروه سني مشخصي هستند اما گوينده از طريق امواج راديويي با طيف وسيعي از مخاطبان روبروست كه در گروههاي سني گوناگون و از اقشار متفاوت جامعه هستند كه هر كدام طرز تفكر خود را دارند . بنابراين گويندگي شغل و حرفه نيز محسوب مي شود.
در دوران نوجوانی فکر می کردید روزی گوینده رادیو بشوید؟
من از دوره ابتدايي جزو گروه سرود مدرسه بودم .و گاه گداري هم در برنامه هاي صبحگاهي مدرسه سر صف دكلمه مي خواندم.به نوعي در برنامه هاي پرورشي حضوري فعال داشتم.
از بستگان و دوستان دور و نزديك مي شنيدم كه در مورد صدايم نظر مي دادند و مي گفتند برو بازيگر شو يا اينكه برو راديو و گويندگي كن. اما فكر نمي كردم روزي گوينده راديو بشوم . از آنجايي كه خانواده من كاملا راديويي بودند و در واقع شنونده برنامه هاي راديو ، بالطبع من هم از دوران نوجواني با راديو عجين بودم و مشتاقانه پيگير و شنونده برنامه هاي راديويي. از جمله برنامه هاي صبح جمعه با شما. قصه ظهر جمعه. بچه هاي انقلاب و تقويم تاريخ.
گویندگی استرس هم دارد؟اصلا سختی ها ومشکلات این حرفه چیست؟
اگربگويم نه دروغ گفته ام.اما اين استرس و فشار عصبي زماني بروز پيدا مي كند كه يك گوينده راديو بخواهد سر برنامه زنده اي برود كه از موضوع و چند و چون برنامه خبر نداشته باشد و خالي الذهن برنامه را اجرا كند البته نبودن يا نخواندن متن برنامه هم اين استرس را مضاعف خواهد كرد. در كار گويندگي هر روز با نكات ظريف و مهمي روبه رو مي شوم كه با دقت كردن به آن نكات سعي مي كنم براي پيشرفت و به جلو حركت كردن گامي مؤثر بردارم. اگر گوينده اي احساس كند او داناي مطلق است و نيازي به انتقاد يا پيشنهاد اطرافياني كه كاربلد هستند ندارد همانجا نقطه پايان كار اوست و در واقع او راههاي پيشرفت و ارتقاء كار را بر خود بسته و اين يعني رسيدن به بن بست. در اين كار نه بايد از تعريف و تمجيدهاي اطرافيان خوشحال و به خود غره شدو نه از انتقادات ناراحت.بلكه خود گوينده بايد نقادانه پاي برنامه هاي خود بنشيند و از ديدگاه يك شنونده و مخاطب اجرايش را ارزيابي كند.حتي اگر گوينده اي در كار گويندگي به نقطه اوج رسيد براي ماندن در همان نقطه احتياج به راهنمايي پيشكسوتان و تقويت بنيه كاري خود دارد . و نكته مهم احترام به كساني است كه براي راديو تلاش كرده اند.احترام به بزرگان و پيشكسوتان راديو.
خیلی از جوانان هستند که علاقه به کار گویندگی دارند به نظر شما به غیر از داشتن استعداد وصدای خوب چه ویژگی دیگری باید داشته باشد و از چه طریقی می توانند وارد این حرفه شوند؟
ما در عصر ارتباطات و پيشرفت علم و فناوري به سر مي بريم. هر لحظه كشف جديدي به وقوع مي رسد و در هر ثانيه به فناوري هاي جديد مي رسيم.در حال حاضر كسي مي تواند وارد اين حرفه و شغل شود كه علاوه بر صداي خوب و استعداد در جهت پيشرفت كار ، سواد علمي و سواد رسانه اي داشته باشد.يعني با چند و چون كار در رسانه راديو آگاه باشد.اين مَثَل را همه ما به خوبي مي دانيم كه عالِم بدون عمل مانند زنبور بي عسل است. براي گويندگي در راديو آشنايي با ادبيات فارسي جزو الزمات است چون يكي از نقشهاي رسانه راديو نقش آموزشي است. بنابراين يك گوينده راديو لازم است زبان فارسي را بداند تا بتواند از طريق گفتار و زبان صحيح به انتقال اطلاعات بپردازد.
در آمد کار گویندگی بالاست؟
وقتي گوينده اي در كار و اجراي خود شاخص باشد كمابيش هم شنيده و هم ديده مي شود و مسلما پيشنهادهاي متعددي براي كار به او خواهد شد. چه گويندگي در حوزه تبليغات تلويزيوني (تيزر يا آنونس) چه گويندگي بر روي برنامه هاي گوناگون تلويزيوني (نريشن) و چه گويندگي و اجرا در راديوهاي متعدد ومتنوع ديگر. براي اجراي برنامه در مراكز فرهنگي و هنري و آموزشي درآمدي متناسب با اجراي گوينده در نظر گرفته مي شود كه اين هم باز بستگي به توانايي و اجراي گوينده و مجري دارد. در پاسخ به اين سؤال مي توان گفت كه اگر هر گوينده اي بتواند در اجراي برنامه از توانايي و استعدادهاي گفتاري و كلامي خود استفاده كند به طور حتم مي تواند از درآمد خوبي هم برخوردار باشد.
یه گوینده تا چه حدی احساسات وخواسته های شنونده ی خودش را در آنسوی رادیو درک می کند؟آیا ارتباط عاطفی یا یه جور همدلی هم برقرار است؟
ما گويندگان در راديو نقش مهم و و در واقع ويترين برنامه را داريم با هر كلام و گفتار اميد بخشمان جاني تازه به مخاطب مي دهيم يا در صورت استفاده از الفاظ نا اميد كننده حس پويايي و نشاط را از مخاطب دور مي كنيم بنابراين در استفاده از كلمات و جملات بايد دقت داشته باشيم تا خداي ناكرده با گفتارمان اميد كسي را نااميد نكنيم.
گوينده راديو با نفس و كلام مخاطب و شنونده خود زنده است. گوينده اي كه با مخاطب خود حس دوسويه و تعامل دوجانبه نداشته باشد ، كسي است كه بدون هيچ حسي متني را در راديو مي خواند تا كارش را انجام داده باشد.
به نظر من اين ارتباط مخاطب با گوينده و گوينده با مخاطب حس زنده بون را به هر دو منتقل مي كند.گوينده راديو نبض زنده بودن را در مخاطب به حركت وا مي دارد.
به نظر شما در این حرفه میزان مطالعه ی گویند تا چه اندازه مهم است؟
همانطور كه گفتم ما هر روز شاهد پيشرفت علم وفناوري و بروز و ظهور اختراعات كوچك و بزرگ در ايران و جهان هستيم. آگاهي از مسائل روز ، داشتن اطلاعات لازم در هر زمينه اي و مطالعه علوم متنوع و مختلف دست كم ديد و فضاي فكري گوينده را براي رويارويي با هر نوع برنامه اي آماده مي كند. مخاطب امروز راديو مخاطب هوشمندي است. از لحن گفتار و طرز بيان گوينده متوجه مي شود كه اين فرد چقدر در زمينه موضوعي كه صحبت مي كند آگاهي دارد. بنابراين مطالعه لازمه كار گوينده است.
برنامه هایی که در حال حاضر روی آنتن دارید؟
برنامه ادبي بوطيقا كه به ادبيات داستاني توجه دارد
منحني توسعه كه به مسائل و مباحث اقتصادي مي پردازد
نويسندگي و گويندگي برنامه راه زندگي كه درباره سبك زندگي مردمان ايران زمين است.
روي موج فرهنگ كه معرفي برنامه هاي راديو فرهنگ در هفته پيش روست.
سخن آشنا كه شامل سخنراني هاي بزرگان در حوزه انديشه هاي ديني و مذهبي و قرآني است.
و نويسندگي براي شيفتهاي پخش شبكه فرهنگ .
-بهترین خاطره ای شما در این چهارده سالی که کارکردید؟
كسب عنوان نفر سوم گويندگي در جشنواره داخلي شبكه فرهنگ سال ۱۳۸۷
– تلخ ترین لحظه وخاطره شما در رادیو؟
راديو براي من حكم خانواده دوم را دارد . بالطبع نبود يا مرگ هر كدام از اعضاي خانواده بزرگ راديو براي من در هر زماني تلخ ترين لحظه و خاطره است.
– در پایان یه آرزو برای سال۱۳۹۳؟
آرزو مي كنم سال ۹۳ براي همه مردم خوب ايران زمين سرشار از آرامش و امنيت خاطر در پرتو عنايت و لطف خداوندي باشدواین چندبیت را تقدیم این مردم مهربان می کنم:
آرزو دارم بهاران مال تو
شاخه هاي ياس خندان مال تو
آن خداوندي كه دنيا آفريد
تا ابد همراه و پشتيبان تو
ارادتمند شما ساكنان خوب ايران زمين
منبع: مجله جوانان امروز اطلاعات
دنیاعباسی کسبی, رادیو, فاطمه حقیقت ناصری, گویندگی