نگاهی به پل طبیعت تهران
دنیا عباسی کسبی
کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری
در طول تاریخ، ساخت راه و جاده یکی از نشانه های شکوفایی تمدن ها بوده و پل سازی تابعی از پیشرفت و رونق راه سازی به شمار می آمده است. در تعریف قدیمی پل چنین می‌گفتند، که “پل” طاقی است بر روی رودخانه، دره، یا هر نوع گذرگاه که رفت‌وآمد را ممکن می‌سازد. اما امروزه در مبحث مدیریت شهری، پل را سازه‌ای برای عبور از موانع فیزیکی قلمداد می‌کنند. تا ضمن استفاده از فضا (نه صرفا سطح زمین) بتواند عبورومرور و دسترسی به اماکن را تسهیل کند.
با مروری بر تاریخ در می یابیم، در هر زمان که آرامش وآسایش بر این آب وخاک حاکم بوده است، شاهد رونق و شکوه معماری وشهرسازی نیز بوده ایم. تاریخچه پل سازی در ایران باید دوره هخامنشیان جستجوکرد و اوج شکوفایی آن به دوره صفویه باز می گردد. تعداد ۳۶۳ پل تاریخی ایران حکایت از اهمیت این بنا در میان آثار معماری تاریخی این سرزمین دارد و شاید تعداد واقعی پل های قدیمی ایران دو برابر این رقم باشد. در دوران معاصر و پس از انقلاب اسلامی ایران نیز ساخت سازه هایی همانند پل ادامه پیدا کرده فقط با این تفاوت که از حالت سنتی به شیوه کاملا مکانیزه و مهندسی روز جهان تبدیل شده است.
از پل های ساخته شده امروزه که نشان از توان ودانش ، فنی ومهندسان ایران دارد پل طبیعت شهرتهران است.این پل در بیستم مهرماه سال ۱۳۹۳ افتتاح شد. این پل در سه طبقه، و برای پیاده‌روی و غیرخودرویی است که در عباس‌آباد تهران ساخته شده است.این پل از عرض بزرگراه مدرس می‌گذرد و بوستان‌های طالقانی در شرق و آب و آتش در غرب را به هم متصل می‌کند.
برای آنالیز این سازه از نرم افزار STRAUSاستفاده شده است. همچنین برای طراحی بخش های بتنی سازه از نرم افزار SISMICAD و برای انجام آنالیز تونل باد(CFD)از نرم افزارGIDاستفاده شده است.در خصوص اندازه و مشخصات سازه ای وفنی این پل باید گفت، طول این پل ۳۰۰ متر بوده و وزن سازه‌اش ۲۰۰۰ تن می‌باشد. همچنین وزن تئوریک سازه فلزی ۱۸۶۰ تن ، و وزن عرشه فولادی و دال بتنی به همراه روسازی و سایر متعلقات ۱۴۰۰ تن است.
ظرفیت باربری این پل و در طراحی سازه پل، بار مرده در طبقه دومda N/ ۳۰۰ و در طبقه اول ۶۰۰ da N/ درنظر گرفته شده است. همچنین بارزنده در محاسبات ۵۰۰ da N/ و بار برف وباد مطابق مقررات ملی ساختمان ایران است.
اندازه طول دهنه این پل ۲۷۶ m، طول بلندترین دهانه ۹۰/۷۵ m ، طول کوتاهترین دهانه ۲۰/۱۶ m و
اندازه ارتفاع عرشه این پل، بلندترین ارتفاع از سطح اتوبان ۳۳/۵۳ m و کوتاهترین ارتفاع از سطح اتوبان ۲۶ m است.
سیستم باربری این پل از سیستم سه عنصری پایه فلزی، عرشه مرکب فولادی، دال بتنی استفاده شده و
مشخصات مکانیکی پل از سازه فلزی از فولاد ST 53 – ۳ N و بتن فونداسیون‌ها C 25/30 استفاده شده است.
در این پل از سیستم اتصالات قطعات اصلی سازه جوشی و ۵% از اتصالات مفصل پینی یا غلطانی (یا تاتان) استفاده شده و در زمان طراحی، جهت مکان‌یابی فونداسیون‌ها، از فضاهایی استفاده شده که درختان کمتری دارند. پیش از فونداسیون‌ها بیش از ۱۵۰ اصله درخت سوزنی برگ جابجا شده و به بوستان بنادر انتقال یافته است. همچنین جهت پوشش عرشه پل از کفپوش رسیستا به عنوان یک غربال سبز (Green) استفاده شده روی عرشه پل و در بدنه پل فضاهای سبز در نظر گرفته شده.
در زمینه نوع پوشش در نظر گرفته شده (ضد آب و ضد حریق) در این پل از عایق رطوبت کف از جنس ژئوکامپوزیت ULDPE، ۳ لایه محافظ ژئوتکستایل به کار برده شده و کفسازی پل از کفپوش Resista ساخته شده که غیرقابل اشتعال بوده و خود خاموش شونده می‌باشد.
اقدامات وتدابیر حفاظتی نیز در برابر پوسیدگی این پل در نظر گرفته شده است و برای این کار
سازه فنری با ۳ لایه رنگ شامل لایه اول: رنگ دپوکسی zincrid به ضخامت ۶۰ میکرون. لایه دوم: پلی‌آمید به ضخامت ۱۶۰ میکرون، لایه سوم رنگ رویه پلی اورتان به ضخامت ۶۰ میکرون پوشانده شده است. علاوه بر شرح بالا،همچنین با بازدیدهای سازه جهت کنترل رفتار آن در طول زمان اجتناب‌ناپذیر است. فضای سبز روی پل نیز با سیستم زهکشی آبروها و لوله‌های انتقال آب تعبیه شده در پل آب باران و آب حاصل از آبیاری را به خارج از پل انتقال می‌دهد. مقاومت این پل در برابر نوسانات هوا (گرما و سرما) اینگونه است که، عرشه از چوب مصنوعی (رسیستا) مقاوم در برابر عوامل جوی و سایشی. سازه پل آنالیز حرارتی شده است و در برابر نوسانات هوا پایدار است. پل طبیعت، دارای دو کوله شرقی و غربی به همرماه ۳ پایه فلزی میانه می‌باشد.
شرایط تکیه گاهی این پل و نوع تکیه‌گاه آن به این قرار است که، اتصال پایه‌های میانی به صورت قاب خمشی و اتصال گیردار و در محل کوله‌های انتهایی به صورت مفصلی با استفاده از قطعات برشی (نئوپرن) است. عناصر قائم باربر این پل نیز از ۳ ستون و دو کوله در دو سر تشکیل شده که ارتفاع ستونها ۱۵ تا ۲۰ متر است. برای تدابیر تأمین پایداری جانبی این پل از کلیه اتصالات اصلی سازه به صورت گیردار طراحی و استفاده شده و ستونهای میانی دارای ظرفیت بارهای جانبی وارده از سوی عرشه است. پوشش نهایی کف نیز از نوع کفپوش خارجی رسیستا می‌باشد که ماده اصلی ساخت این کامپوزیت، سبوس برنج است.
منبع:نشریه شمس